İnsanların başına bir bekçi, polis veya müfettiş dikmek zordur ve imkânsızdır. Ama insanların sürekli yanlarında bulunan vicdanları müfettiş olursa o zaman işler kolaylaşır.
Vicdanlı insanların az olduğu toplumlarda hayat pahalılığı, çabuk zengin olma isteği ve daha fazla kar edeyim düşüncesi üst noktalara ulaşır. İnsanlar doyumsuzlaşırlar ve herkes kazandığının az ve yetersiz olduğundan şikayet eder. En fazla şikayet edenler en çok kazananlardır. Toplumda da bunların sesi fazla çıkar. Fabrikatörler, iş adamları, müteahhitler ve siyasetçiler her konuştukları yerde hayat pahalılığından muzdarip olduklarını söylerler. Ama yaşantılarına ve kazandıklarına bakmazlar. Bir memur ömrü boyunca zar zor bir ev sahibi yanında da bir araba sahibi olursa kendisini çok mutlu hiseder. Diğer taraftan bir müteahhit bir yılda 1 blok bitirir 5 daire 2 dükkan kendisine kalır. Geçimi de bol kesedendir ama fiyatların yüksek oluşundan şikayet eder. Kim yükseltmiş başkası. 5 Daire iki dükkan kazanan kim kendisi. Bunları kazanmak için diğer dairelerin fiyatlarını yükselten kim kendisi ama fiyatların yüksek oluşundan şikayet eden yine kendisi.
Siyasetçiler hiç çalışmadan yüksek gelirler elde ederler. Yüksek maaşları vardır. Şirketleri vardır Bu şirketlerden iyi vurgunlar vururlar. Elbiseleri, evleri, arabaları, giyim kuşamları, gezmeleri en üst seviyedendir. Ama halkı daha fazla sömürmek, kendilerine bağlamak için hayat pahalılığından dem vururlar. Bunu kim yükseltmiş? Yanlış kararları alan siyasetçiler yükseltmiş. Fabrikatörler, ürettikleri malları%100 karla satar.
Devlet benzini, mazotu 3 liraya alır 20 ye satar. Yurtdışından araba 50 bine ithal eder 400.000 liraya satar. Komşu ülkede benzin, mazot, doğalgaz 1 lira iken vatandaşının bu komşulara gitmesine ve oradan ucuz yakıt almasına zorluk çıkarır. Vicdan işidir. Halkı zora sokmak da rahatlatmakta, halkın sırtından geçinmekte, halkı sırtına almakta bir vicdan işidir. Bir esnaf yıllar önce bana dedi ki Çin'den toptan saat getiriyorum. Dükkanıma girinceye kadar maliyeti 1 lira 25 kuruşa mal oluyor. Ben de 2,5 liraya toptan satıyorum. Düşünün, ondan alanlar toptan alan esnaflardır ve belkide günde 100 esnaf ondan mal alıyor. E tabi kendisi çok zengin olur.
Yine bir esnaf şöyle bir olayı anlattı. Dedi ki, bir adam yanıma geldi. Telefonunu bozulmuştu. Telefona baktım. 30 lira masrafı olur 1 saat sonra alabilirsin dedim. Adam geldi. Telefonu aldı ve bir şey sorabilir miyim? Buyurun dedim. Siz bu fiyatı belirlediğiniz de herhangi bir yerden size bir liste mi geliyor yoksa kendiniz mi belirliyorsunuz? Kendimiz belirliyoruz. Peki neye göre? Dedim ki Vicdan işidir. Dedi ki senden önce başka bir tamirciye gittim. Bana 100 lira dedi Ayrıca 3 saat sonra gel. Gittim. Dedi ki senin telefonun olmuyor. Çöpe atarsın. Dedim ki ben esnafın yaptığını sorgulamam ama benim vicdanım böyle bir arıza için 30 lira kabul ediyor, fazlasını kabul etmiyor
işte vicdan budur herkes yaptığı işin hakkını verecek ve sattığını da gerçekten uygun fiyata verecek. Bir anda zengin olmanın peşinde koşmayacak. Hayatı ne kendine ne başkasına zehir etmeyecek. Pahalı sattığı ürünlerin kendisine pahalıya mal olacağını bilecektir. Bazen vicdansızlık, bu insanın ailesinde büyük musibetlere ve hastalıklara sebep olabiliyor. Kalın selametle...